Richting geven aan de toetstransitie
11-11-2025 , Jazz 2

Toetsen en examineren zijn volop in beweging. We maken de shift naar toetsvormen die studenten écht helpen ontwikkelen – denk aan formatief handelen en programmatisch toetsen. Tegelijkertijd toetsen we steeds meer digitaal: niet alleen de kennistoetsen, maar ook de nieuwe vormen van toetsen, gericht op ontwikkelen.

Iedere onderwijsinstelling werkt aan de uitdaging om het toetsen opnieuw in te richten. Dit brengt allerlei vragen met zich mee. Dit jaar brachten we ervaringen bij onderwijsinstellingen in mbo, hbo en wo in kaart. Van de onderwijskundige tot de technische en organisatorische kant van het toetsen. In deze sessie krijg je inzicht in hoe het toetslandschap er bij collega-instellingen uitziet en krijg je zicht op handreikingen en tools die Npuls met instellingen ontwikkelt rondom toetsing.


Het toetslandschap verandert radicaal. Klassieke eindtoetsen maken steeds vaker plaats voor toetsvormen die het leerproces van studenten centraal stellen: programmatisch toetsen, formatief handelen en lerend kwalificeren zijn in opmars. Digitalisering speelt hierin een grote rol – of het nu gaat om efficiënter beoordelen, feedback geven of datagedreven onderwijzen. Ook wordt gezocht naar oplossingen voor digitale toetswerkplekken: de studentenlaptop of instellingsbeheerde devices? Wel of geen ingerichte toetszalen? Deze ontwikkelingen roepen nieuwe vragen op over toetsbeleid, onderwijskwaliteit en digitale infrastructuur.

Npuls helpt instellingen om richting te geven aan deze transitie. In deze sessie maak je kennis met drie projecten, geleid door collega’s uit onderwijsinstellingen. Zij maken vanuit drie invalshoeken inzichtelijk hoe het toetslandschap zich ontwikkelt en hoe je daar meer grip op kunt krijgen. Na een korte gezamenlijke aftrap, maak je de keuze om bij één van de drie projecten meer de diepte in te gaan.

Project 1: Inrichtingskeuzes voor ‘toetsen en leren’.
Sandra Broekman (HU) sprak in de eerste helft van 2025 met 30 instellingen in mbo, hbo en wo en baseerde zich op verschillende practices en publicaties. ‘Toetsen en leren’ is de verzamelnaam van vormen van toetsen die gericht zijn op het versterken van het leren (formatieve functie van toetsing) en vormen waarbij de student zelf meer aan het stuur zit van het leerproces (ontwikkelingsgerichte inzet van toetsen).
Ze geeft antwoord op de vraag hoe succesvolle toepassingen van ‘toetsen en leren’ eruit zien. En hoe je als onderwijsinstelling dit proces kunt optimaliseren.

Project 2: Scenario’s voor het inrichten van flexibele toetswerkplekken.
Evelien Westerbeek (RU) bracht in kaart welke smaken er zijn op het gebied van flexibele vormen van toetsafnamen. Welke visie en welke keuzes liggen daaraan ten grondslag en wat zijn voor- en nadelen van de verschillende smaken? Deze kennis helpt instellingen om te reflecteren op hun keuzes. Wat zijn
de knoppen waaraan je als instelling draait, welke variabelen zijn hierop van invloed, en welk scenario levert dat op?

Project 3: Grip op toetsprocessen
Ilonka van Meenen (Buas) maakt inzichtelijk hoe de inrichting van toetsprocessen eruit ziet. Zij baseert zich op gesprekken en ervaringen bij verschillende onderwijsinstellingen. Niet alleen het ‘klassieke’ toetsproces komt aan bod. Ook de inrichting van meer ontwikkelingsgerichte vormen van toetsen zoals formatief handelen, programmatisch toetsen en lerend kwalificeren maakt ze inzichtelijk. Doe je voordeel met de opbrengst uit haar inventarisatie en leer hoe je hiermee in je eigen organisatie meer grip op het toetslandschap kunt realiseren.

Kwartiermaker Digitaal toetsen en ontwikkelen bij Npuls.

Binnen BUas ben ik werkzaam als Testing Expert en begeleid ik het BKE en SKE traject voor docenten. Daarnaast ben ik werkzaam als applicatiebeheerder van de toetssoftware binnen het ExamCentre.

Tevens ben ik werkzaam binnen Npuls als trekker van de themalijn Grip op Toetslandschap binnen de hub Digitaal Toetsen

Bas Agricola, hoofddocent HUpabo & Master Educational Needs, Senior Onderzoeker Lectoraat Beroepsonderwijs bij Hogeschool Utrecht en Kennismakelaar Digitaal toetsen en ontwikkelen bij Npuls.

Sandra Broekman iwerkt bij de Hogeschool Utrecht en is daar verantwoordelijk voor onderwijsinnovatie op het gebied van toetsen en leren, zoals het werken met e-portfolio’s en smart assessments en thematrekker van toetsen en leren binnen Digitaal toetsen en ontwikkelen bij Npuls.

Procescoördinator digitaal toetsen bij Radboud Universiteit,
Themalijntrekker digitaal examineren en tentamineren bij Npuls.