11-11-2025 –, Jazz 2
Wat kun je doen met learning analytics? En zijn er verschillen tussen mbo, hbo en wo? Bij de ondersteuning van studenten in hun leerproces speelt de digitale leeromgeving een belangrijke rol. Er is steeds meer aandacht voor hoe leeromgevingen ingericht dienen te worden en wat dat betekent voor het leerproces. Uit diverse onderzoeken komt naar voren dat het bieden van structuur, de aanwezigheid van docenten en het tijdig ontvangen van feedback belangrijke voorwaarden zijn. Door gebruik te maken van digitale systemen ontstaan er mogelijkheden om meer zicht te krijgen op de wijze waarop studenten leren. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van learning analytics. Learning analytics kan bijvoorbeeld inzichten bieden in studievoortgang en aanknopingspunten bieden voor de sociale binding van studenten. Het doelgericht inzetten van learning analytics maakt het mogelijk om meer zicht te krijgen op dit type patronen.
Aanleiding voor deze presentatie is het NRO Fieldlab-onderzoek, uitgevoerd binnen het mbo, hbo en wo. In de verschillende onderwijseenheden hebben docenten doelstellingen geformuleerd waarop ze meer zicht wilden krijgen. Samen met onderwijskundig adviseurs zijn deze doelstellingen doorvertaald naar learning analytics. In deze sessie delen we ons onderzoek naar de ervaringen van studenten en docenten en geven we je aanknopingspunten voor beleid.
De digitale leeromgeving wordt steeds meer ingericht om het leerproces van studenten actief te ondersteunen. Dit betekent dat er een duidelijke structuur wordt gehanteerd, de leeractiviteiten zijn voorzien van instructie om studenten te activeren en er duidelijke afspraken zijn over de rol van de docent (Müller et al., 2023). Bij die systematische vormgeving van de digitale leeromgeving worden er bewuste keuzes gemaakt inzake de doelstellingen, bijbehorende leeractiviteiten en digitale tools.
Het inzetten van de digitale leeromgeving biedt naast kansen voor de studenten ook aanknopingspunten voor docenten om het leerproces te monitoren. Hiervoor kunnen docenten gebruik maken van learning analytics. Siemens en Long (2011) beschrijven het proces van learning analytics als het meten, verzamelen, analyseren en rapporteren van gegevens over studenten en hun leerproces, met als doel het leren en de leeromgeving te begrijpen en te verbeteren. Om goed gebruik te kunnen maken van learning analytics is het van belang dat er doelgericht gewerkt wordt. Deze doelgerichtheid helpt bij het nemen van beslissingen over de benodigde data.
Binnen het NRO Fieldlab-onderzoek is onderzocht op welke wijze learning analytics kunnen bijdragen aan het stimuleren van studievoortgang en sociale binding. Studievoortgang richt zich onder andere op de mate waarin studenten de leeractiviteiten uitvoeren en de mate waarin ze de stof beheersen. Door het inzetten van formatieve toetsen kan de beheersing inzichtelijk gemaakt worden. Naast studievoortgang lag de nadruk op sociale binding. Sociale binding wordt gezien als een belangrijke voorwaarde voor studentsucces.
Voor het fieldlab-onderzoek hebben docenten van mbo, hbo en wo voor hun eigen onderwijseenheden doelstellingen op deze gebieden geformuleerd. Op basis van gesprekken met onderwijskundig adviseurs is bepaald welke learning analytics gehanteerd konden worden en welke aanvullende datapunten nog ingericht moesten worden.
Na de inrichting is het onderwijs aangeboden aan de studenten. Op basis van interviews met docenten en studenten is vervolgens inzichtelijk gemaakt wat hun ervaringen waren met deze aanpak. De resultaten geven aan dat docenten én studenten mogelijkheden zien voor de inzet van learning analytics. Voor studenten is het van belang dat het geen extra (studeer)tijd kost, maar een integraal onderdeel is van hun leerproces. Ook het verzamelen van learning analytics voor doorontwikkeling zien ze als minder zinvol. Docenten zien uiteenlopende mogelijkheden. In het mbo werd het ingezet ten dienste van het leerproces van de studenten. In het hbo ervoeren docenten dat learning analytics ze helpt bij het ondersteunen van de studenten en dat het studenten inzicht geeft in waar ze zelf staan in het leerproces. In het wo werd meer nadruk gelegd op het inzetten van de inzichten voor doorontwikkeling.
Tijdens de presentatie krijg je op basis van dit alles aanbevelingen voor de onderwijspraktijk, en voor beleid dat de inzet van learning analytics kan versterken.
Tjark werkt als associate lector bij het lectoraat Innovatief en Effectief Onderwijs van Saxion. Zijn onderzoek is gericht op de ontwikkeling van blended en actieve leeromgevingen, flexibel onderwijs, curriculumontwikkeling en het ondersteunen van docenten bij het vormgeven van (digitale) leeromgevingen. Tjark verzorgt onderwijs op het gebied van curricula en curriculumontwikkeling en het ontwikkelen van een onderbouwd didactisch (school)concept.